READINGS ON ARCHITECTURAL THEORY AND CREATION 2013-2015

Ερεθίσματα_Λαλαούνη Αγγελική_7187                                                                                                  

Manuel DeLanda, Deleuze Morphogenesis and Population Thinking                                                             

      Ο καθηγητής Manuel Delanda προσπαθεί να ερμηνεύσει και να κατανοήσει τον τρόπο συμπεριφοράς των έμβιων όντων μέσω της άντλησης γνώσεων από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους.

      Αρχικά, αποσαφηνίζει τη διαδικασία της «μορφογένεσης» στην αρχιτεκτονική, κατά την οποία η μορφή που αποκτά η κατασκευή συνδέεται, είτε με φυσικές διαδικασίες, είτε με την προσωπική κρίση του εκάστοτε σχεδιαστή.

      Αναφέρει ενδεικτικά δύο παραδείγματα: 

      Το μινιμαλιστικό  καμπύλο στέγαστρο του Frei Otto, το οποίο είναι εμπνευσμένο από τη ράχη των ζώων και για την κατασκευή του χρησιμοποίησε τεχνητά μέσα προκειμένου να επιτύχει το εκφραστικό αυτό αποτέλεσμα. 

      Ένα οργανικό τμήμα της οροφής της εκκλησίας  Sagrada Familia του A. Gaudi, που δημιουργήθηκε μέσω του αρμονικού συνδυασμού φυσικών και τεχνητών μορφογενετικών πηγών, καθώς η μορφή προέκυψε με τη βοήθεια της δύναμης της βαρύτητας.

      Επίσης, αναφέρονται τρείς τρόποι σκέψης που προσπαθούν να ερμηνεύσουν από που προέρχεται η δύναμη της μορφογένεσης.

      Το population thinking, που συνδέθηκε με την εξέλιξη της βιολογίας και της γενετικής. Οι πληθυσμιακές παραλλαγές οφείλονται στα διαφορετικά γονίδια, στη μιμητική τάση, καθώς και στην επιρροή που ασκεί η μάζα στο κάθε ένα άτομο ξεχωριστά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, τη δημιουργία μοτίβων συμπεριφοράς που προκύπτουν είτε από τη  μίμηση των συμπεριφορών άλλων ατόμων, είτε από την εφαρμογή  υποχρεωτικών κανόνων συμπεριφοράς. Ο Delanda τονίζει ότι αν στη φύση δεν υπήρχε η διαφορετικότητα των μορφών, τότε  δεν θα υπήρχε και η εξέλιξη. Οι διαφορές είναι επιθυμητές στη φύση, καθώς μπορούν να προκαλέσουν τη μορφογένεση. Συνεπώς, το population thinking είναι πολύ αφηρημένο, τυχαίο, επαναλαμβανόμενο, καινοτόμο και είχε πολλές παραλλαγές.

      Το intensive thinking που αφορά τον τομέα της θερμοδυναμικής εμπεριέχει τη διαδικασία παραγωγής υπαρκτών αντικειμένων με τη βοήθεια της εξέλιξης της τεχνολογίας.

     Το topological thinking που συσχετίζεται με την επιστήμη  των μαθηματικών. Οι Αλγόριθμοι παράγουν έναν εικονικό χώρο, μια μη υπαρκτή  πραγματικότητα.

     Τέλος, γίνεται αναφορά στην έννοια της υλικότητας, η οποία εμπεριέχει μορφογενετικές δυνάμεις και εκφραστικότητα.                                                                                                                                                                                                                                                                                                      

Kostas Terzidis, Expressive Form: A Conceptual Approach to Computational Design                         

     Ο Κ. Τερζίδης κάνει λόγο για την «εκφραστική μορφή» και την αλγοριθμική επίλυση σχεδιαστικών ζητημάτων με τη βοήθεια του ηλεκτρονικού υπολογιστή στη σχεδιαστική διαδικασία.

     Παρουσιάζει δύο προσεγγίσεις για την καλύτερη κατανόηση και εφαρμογή των νέων δυνατοτήτων. Η πρώτη επαναξιολογεί τις θεωρίες και τις πρακτικές του παρελθόντος μέσα σε ένα νέο context ψηφιακών εργαλείων, στοχεύοντας στην επίτευξη της ιστορικής συνέχειας. Αντίθετα, η δεύτερη αποτελεί ένα νέο θεωρητικό πλαίσιο έξω από κάθε προηγούμενη αντίληψη, μια είσοδος σε ότι είναι άγνωστο για τον ανθρώπινο νου και παράγεται από τους υπολογιστές. Χαρακτηριστική είναι και η εισαγωγή της τέταρτης διάστασης και της έννοιας του χωροχρόνου στο σχεδιασμό. Ο συγγραφέας διακρίνει την έννοια της εκφραστικότητας από την έννοια του δυναμικού της μορφής της κατασκευής. Η εκφραστικότητα έχει ως έννοια χαρακτήρα και ταυτότητα καθώς φανερώνει τάση , ροπή, κλίση και σχετίζεται άμεσα με τις ιδέες της πιθανότητας, της προσδοκίας, της αντίληψης, της αγωνίας και κυρίως του υπονοούμενου. Η έννοια της δυναμικότητας της μορφής συνδέεται περισσότερο με την κίνηση, τη ζωντάνια, τη διάδραση και την αλλαγή.

      Τέλος, διατυπώνει προβληματισμούς σχετικά με το καινούργιο αυτό ρεύμα στην αρχιτεκτονική του 21^ου αιώνα, όπως για παράδειγμα την πιθανή κατάργηση του ρόλου του αρχιτέκτονα. Προκειμένου να αποφευχθεί αυτό το ζήτημα, θεωρεί αναγκαίο το συνδυασμό τόσο των ανθρώπινων πλεονεκτημάτων (συναίσθημα, δημιουργικότητα), όσο και των ψηφιακών (λογική, οργάνωση, παραγωγικότητα). Ο υπολογιστής πρέπει να αποτελεί εργαλείο ανατροφοδότησης της φαντασίας του σχεδιαστή και με τη βοήθεια των αλγόριθμων να προβλέπεται ο πιθανός συνδυασμός των μεταβλητών, που ο σχεδιαστής αδυνατεί να προβλέψει. Ο συγγραφέας ανησυχεί, επίσης, σχετικά με την πιθανότητα εμφάνισης λειτουργικών, κατασκευαστικών και οικονομικών προβλημάτων που αφορούν το σχεδιασμό και την υλοποίηση ιδιαίτερων μορφολογικά κατασκευών που προκύπτουν μέσω των παραμετρικών αυτών διαδικασιών. Παράλληλα, λόγω των νέων αυτών δεδομένων, η αρχιτεκτονική καθίσταται εξαρτημένη από τις μηχανές, τίθεται, επομένως, το ερώτημα σχετικά με το είδος της αρχιτεκτονικής που θα προκύψει στις υποανάπτυκτες τεχνολογικά χώρες.                           

The Parametricist Epoch: Let the Style Wars Begin, Patrik Schumacher                                                

       Ο  P. Schumacher, αρχικά, ορίζει την έννοια του «στυλ» ως ένα ιστορικό και διαχρονικό φαινόμενο που δεν αφορά μόνο τη μορφή και δε πρέπει να συγχέεται με τις εφήμερες μόδες, αλλά αποτελεί ένα ‘’design search program’’, που επαναδιατυπώνει τους θεμελιώδεις σκοπούς και μεθόδους μιας συνεκτικής και συλλογικής προσπάθειας. Για τον συγγραφέα ο παραμετρισμός εμφανίστηκε ως κυρίαρχο νέο στυλ μετά την εξασθένιση του μοντέρνου κινήματος, καθώς θεωρεί το μεταμοντέρνο και την αποδόμηση απλά μεταβατικά στάδια. Ο παραμετρισμός εισάγεται προκειμένου να οργανώσει την πολυπλοκότητα του σύγχρονου τρόπου ζωής και σκέψης, καθώς και να αποτρέψει τον στιλιστικό πλουραλισμό των μορφών που οφείλονται στην απουσία ενός κυρίαρχου στυλ. Τον τελευταίο ο  P. Schumacher τον θεωρεί αρνητικό στοιχείο που οδηγεί στην κακοφωνία του αστικού ιστού. Καθιστά επομένως τον Παραμετρισμό ως επίσημο στυλ παγκόσμιας εμβέλειας με κοινά χαρακτηριστικά, φιλοδοξίες και αρχές, στις οποίες οι αρχιτέκτονες πρέπει να είναι προσκολλημένοι.

      Καθορίζονται, στη συνέχεια, οι αρχές που διέπουν το κίνημα με βάση αφενός μεν την εύρεση της μορφής και αφετέρου δε την εύρεση της λειτουργίας. Μια θεμελιώδης αρχή είναι ο διαχωρισμός των στοιχείων της σχεδιαστικής πρότασης σε υποσύνολα που αλληλοσυνδέονται μέσω αλγορίθμων. Ως εκ τούτου, προκύπτει ένα πυκνό δίκτυο παραμετρικών συσχετίσεων απρόβλεπτων και πολύπλοκων αλλά όχι τυχαίων, προκειμένου ο παραμετρισμός να μπορέσει να ανταποκριθεί στην πολυπλοκότητα της σύγχρονης κοινωνίας. Πιο συγκεκριμένα, οι αλγοριθμικές αυτές μεταβλητές αποσκοπούν στην πρόβλεψη διαφορετικών σεναρίων που αφορούν την λειτουργία του κτιρίου και την προσαρμογή του στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον του.

      Τέλος, ο συγγραφέας αντικρούει την άποψη που θεωρεί ότι η παραμετρική αρχιτεκτονική όχι μόνο δεν είναι υλοποιήσιμη, αλλά έχει ως στόχο μόνο τον εντυπωσιασμό και την προβολή φιλόδοξων αρχιτεκτόνων, καθώς ισχυρίζεται ότι έχουν υλοποιηθεί πολλά projects, που αποδεικνύουν ότι ο παραμετρισμός δεν είναι πλέον σε πειραματικό στάδιο και ότι ανταποκρίνεται στις ανάγκες της πραγματικότητας. Αναγνωρίζει, βέβαια ότι ο μινιμαλισμός είναι σημαντικός του «αντίπαλος», αλλά ο παραμετρισμός θεωρεί ότι υπερισχύει λόγο της σαφής του θεωρίας.                                                       

 Frédéric Migayrou, RCA Future Frontiers III 
                                                                                      

      Ο F. Migayrou επιχειρεί μια ιστορική αναδρομή από τη δεκαετία του 60 έως και σήμερα, αναφέροντας την εξέλιξη της Non-Standard αρχιτεκτονικής έως την εμφάνιση του material design based computation. Η Non-Standard αρχιτεκτονική αποτελεί ένα νέο θεωρητικό όραμα, που δημιουργήθηκε προκειμένου να αντιμετωπιστεί η σύγχυση των αρχιτεκτόνων κατά τη δεκαετία του 60 που κυριαρχούσε ο θάνατος της αναπαράστασης. Πιο συγκεκριμένα, αποτελεί μια αρχιτεκτονική που συνδέεται με τα φιλοσοφικά ρεύματα του παρελθόντος, με τη φαινομενολογία και τον στρουκτουραλισμό. Τα  θεμέλιά της είναι τα μαθηματικά (αλγόριθμοι) και αποσκοπεί στη σύνθεση νέων μορφών, γεωμετριών και τυπολογιών, προκειμένου να αναδυθεί μια καινούργια ταυτότητα και ιδέα σχετικά με τη μορφή στον χώρο.

      Ο ομιλητής αναφέρει όλο το θεωρητικό και πρακτικό υπόβαθρο του ρεύματος, ενδεικτικά αναφέρουμε τον αρχιτέκτονα P. Eisenman, που επηρεάστηκε από τα συγκεκριμένα φιλοσοφικά ρεύματα και ξεκίνησε ένα παιχνίδι μεταξύ της μορφολογίας και της τυπολογίας. Μέσω της πορείας των έργων του μετασχηματίζει την ιδέα του κανάβου μέσα από μια δυναμική και πρωτοποριακή για την εποχή διαδικασία μετατόπισης, που εσωτερικεύει μια πρώιμη μορφή παραμετρισμού.

Η δεύτερη γενιά αρχιτεκτόνων ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν τρισδιάστατο λογισμικό και αλγορίθμους για τον σχεδιασμό χωρικών μοντέλων.

      Ο F. Migayrou διαχωρίζει τρείς μαθηματικές οντολογίες: την επίσημη οντολογία, στην οποία διερευνάται η σχέση μεταξύ οντολογίας και μαθηματικών και πώς μπορεί αυτή να αξιοποιηθεί στην αρχιτεκτονική δημιουργία, την οντολογία της πολλαπλότητας, και την οντολογία του συμβάντος. Προκύπτει, έτσι, μια μαθηματική λογική και μια νέα κατανόηση της ύλης που συνοδεύεται με μια νέα σχέση μεταξύ των μερών και του όλου της κατασκευής.

      Στην ομιλία γίνεται λόγος και για το διάγραμμα voronoi που παίζει σημαντικό ρόλο στο σχεδιασμό. Επίσης, αναφέρεται στο material design based computation, το οποίο χρησιμοποιεί καινοτόμο λεξιλόγιο και σύνταξη, καθώς οι παράμετροι μπορούν να εξελίσσονται ποιοτικά. Οι μεταβλητές αυτές καθιστούν τη κατασκευή διαδραστική με δυνατότητες προσαρμογής ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες του περιβάλλοντός της.